Empatinin Seviyeleri

   Yüzeysel Empati

 Bir kimseyle konuşuyorken onun için duygusal analiz ve derin düşünce yapmadan kalıplaşmış ve klişeleşmiş sözlere başvurulursa, yüzeysel empatide kalınmış olur. "Kendi düşen ağlamaz; etme bulma dünyası; ben seni anlıyorum ama beterin beteri var; takma kafana" gibi öneriler empatinin yüzeysel olduğunu gösterir. Yüzeysel empatiler kişiyi daha çok uzaklaştırır, yalnızlaştırır, zarar verir.

  Ben Seviyesi

  Empatinin ikinci seviyesidir. "Ben senin yerinde olsaydım böyle yapardım" şeklinde, kişiye kendi duygularını ve doğrularını dayatma aşamasıdır. Bir bakıma kendini üstün  akıl görüp nasihat verme yaklaşımıdır. Nasihat, konferans, vaaz, akıl  verme hatası empati gibi gözükse de empati değildir.

  Sen Seviyesi

  Bu seviyede fikir aşılaması vardır. "Sen şöyle yapmalısın, böyle hareket etmelisin" şeklinde buyurganlık yapılır.

  Biz Seviyesi

  Biz seviyesinde iki veya daha fazla kişinin birbirini mutlu etme çabası söz konusudur. Empatinin kişiler arası ayağında iki kişinin birbirini mutlu etmesi gözardı edilebilir. Çünkü ikisini de mutlu eden bir ilişki kurulabilir. Ama ailede diğer çocuklar, akrabalar, komşular hatta toplum vardır. Bunlar gözardı edilerek kurulan empati bizciliktir, bölgeciliktir, takım tutma tarzındaki grupçuluk, cemaatçilik, ırkçılıktır. Bunların hepsi bir empati gibi gözükür.

  Toplumsal Empati (Kişiler Üstü Empati) Seviyesi

  Empatinin en derin ve yüksek seviyesi şöyle açıklanabilir: Kişinin kendinden ve karşısındaki insanın kişiliğinden bağımsız olarak o kişiyi anlamaya çalışması ve arılarını eksilerini, güçlü-zayıf, olumlu-olumsuz yönlerini de bilerek kişiler üstü iletişim kurabilmesidir.

  Sosyal empatide liderlik önemli bir konudur. Klasik lider olan yöneticiler, kedilerini bir bakıma yeryüzü tanrısı gibi görürler. Karizmatik liderler, toplumu harekete geçirir, sürükler ama kendisi odaklı davranırlar. Bazı tür liderler de kendisini topluma adar, paspas yapar. Toplum için kendini, her şeyini, ailesini yok sayar. Ama bilimsel yöneticilikte ise kişi bir gemi kaptanı gibidir. Geminin kendisin yanı sıra, çalışanları ve kaptanı da vardır. Kaptanın duyguları ve düşünceleri gibi çalışanların duygu ve düşünceleri de önemlidir. Ama geminin sağlıklı gitmesi için kaptanın kurumsal bakabilmesi ve gemi için doğru karar alabilmesi gerekir.

  Yöneticilikte uygulanan doğru empati anlayışında bir hedef vardır ve kişi kendini ve çalışanlarını aşarak o hedefe uygun davranır. Bunun için ideal empatide iyi, güzel ve doğru kavramlarının olması gerekir. Farklı düşüncelerin olduğu ortamda ölçü, bu kavramlar olmalıdır.

  Evrensel Empati Seviyesi

  Bu seviyede, bütün dünya ve evren göz önüne alınarak düşünülür. Dünyadaki bütün insanları, ırkları, canlıları, hayvanlar, bitkileri, kainatı ve gelecek kuşakları düşünerek hareket etmektir. Evrensel düşünebilen bir insan, empatiyi gerçek anlamına uygun bir şekilde yaşıyor demektir.

  Zamanlar Üstü Empati Seviyesi

  Bütün evreni ve evrenin geleceğini düşünerek, kıyameti de göz önüne alarak empati kurabilmek zamanlar üstü empatidir. "Kıyamet kopacağını bilseniz bile ağaç dikiniz" anlayışı zamanlar üstü empati anlayışına en güzel örnektir.

  Pof. Dr. Nevzat Tarhan